5 juni 2019 | Stress, depressie en angst zijn de meest genoemde klachten van meer dan 40% van de Inholland-studenten, zo blijkt uit onderzoek van het lectoraat studiesucces. Dikwijls hebben de gevoelens van stress of uitputting ook invloed op de mate waarin studenten hun dagelijkse (studie)activiteiten kunnen uitvoeren. Welke stappen kunnen instellingen treffen in de strijd tegen (studie)stress?
Uit een nieuwe studie van Inholland uitgevoerd onder de eigen studenten blijkt dat zij vaak te kampen hebben met stress en depressieve klachten. De Inholland-studenten zouden meer begeleiding willen vanuit de hogeschool tegen deze stressklachten. Het onderzoek Studentenwelzijn is uitgevoerd door het lectoraat Studiesucces onder leiding van Lector Rutger Kappe en Nikkie Gubbels, in samenwerking met verschillende opleidingen van Hogeschool Inholland.
In de onderzoeksresultaten is een paradox te zien, zeggen de onderzoekers. Enerzijds vinden studenten zichzelf gezond, geven zij aan een gezonde levensstijl te hanteren en is een groot deel van de studenten bevlogen. Anderzijds geven studenten aan veel stress te ervaren en heeft ruim 14% van de studenten een vergroot risico op een burn-out. Bijna de helft van de studenten geeft aan psychische klachten te hebben, waarbij stress, depressie en angst de meest genoemde klachten zijn.
Bijdragen aan wetenschappelijke kennis
Het doel van het onderzoek Studentenwelzijn is om bij te dragen aan de (wetenschappelijke) kennis over (de relatie tussen) studentenwelzijn en studiesucces. Daarnaast heeft het onderzoek als doel om factoren in kaart te brengen die het welzijn van studenten en hun studiesucces kunnen belemmeren of juist bevorderen. Ook moet dit onderzoek praktische kennis opleveren die aanknopingspunten biedt voor de opleidingen, docenten, studentbegeleiders en studenten zelf om studentenwelzijn te bevorderen en voor interventies die ingezet kunnen worden ter bevordering van het welzijn en studiesucces van studenten.
Voor het project namen de onderzoekers een vragenlijst af binnen de lessen studieloopbaanbegeleiding met als doel om een zo volledig mogelijke steekproef te krijgen, representatief voor de studentenpopulatie. Aan het onderzoek hebben 407 studenten deelgenomen van de verschillende domeinen binnen Inholland.
Onduidelijkheid leidt tot stress
Dikwijls hebben de gevoelens van stress of uitputting ook invloed op de mate waarin studenten hun dagelijkse (studie)activiteiten kunnen uitvoeren. Studenten geven aan veel stress te ervaren doordat zij hoge eisen aan zichzelf stellen, een hoge prestatiedruk ervaren en het moeilijk vinden om hun sociale leven, hun studie en werk te combineren. Binnen de opleiding zorgen een hoge studiedruk, tentamens en onduidelijkheid omtrent regels, procedures en verwachtingen voor de grootste stress.
Onderzoekers vroegen hoe studenten hun studiehulpbronnen gebruiken waarbij is gekeken naar: de mate van thuisvoelen op de opleiding, sociale- en academische integratie, autonomie en sociale steun van docenten, familie en vrienden. Daarnaast werd geïnventariseerd hoe studenten hun welbevinden beoordelen. Hierbij is onder andere gekeken naar algemene gezondheid, studiebevlogenheid en nachtrust.
Studenten schamen zich voor hun problemen
Studenten lijken over het algemeen een goed vangnet te hebben: ze voelen zich thuis bij Inholland en ze ervaren sociale steun van docenten, hun vrienden en familie en medestudenten. Het grootste deel van de studenten deelt hun problemen met mensen in hun omgeving en geeft aan hulp te hebben bij psychische problemen. Er is echter ook een deel studenten dat zich schaamt voor zijn problemen, niet weet waar hulp kan worden gezocht of liever zelf naar een oplossing zoekt.
Ook is in dit onderzoek gevraagd welke suggesties zij hebben om het welzijn van studenten te verbeteren en welke rol zij daarin zien weggelegd voor studenten zelf, docenten, en welke veranderingen in het onderwijs kunnen bijdragen aan het verlagen van stress.
Studenten komen vervolgens met een aantal suggesties. Beter plannen en prioriteiten stellen, investeren in energiegevers en op tijd hulp of advies vragen als je ergens niet uitkomt, komen daarbij ter sprake. Ook hebben de studenten aanbevelingen voor docenten. Zo moeten zij duidelijk zijn in de communicatie en verwachtingen, duidelijke uitleg geven over opdrachten en de lesstof en meer persoonlijke aandacht geven en persoonlijke gesprekken voeren met studenten.
Studielast gelijkmatiger verdelen
Een van de meest aangevoerde punten door studenten om de stress te doen laten afnemen is de studielast gelijkmatiger verspreiden zoals verslagen, tentamens en deadlines. Daarnaast verlangen zij meer duidelijkheid in algemene zin en meer duidelijkheid in de studiehandleidingen.
Studenten scoren een relatief hoge score op het gebied van formele en informele sociale en academische integratie. Daarbij gaat het om contact tussen studenten en contact met docenten. Op een vijfpuntsschaal scoren zij tussen een 3,6 en een 3,8 op dit punt. Op het gebied van welzijn scoren studenten iets lager: 34% van de studenten beschrijft hun gezondheid als ‘zeer goed’ tot uitstekend. 57% van de studenten beschrijft hun gezondheid als ‘voldoende tot ‘goed’ en 9 % van de studenten beschrijft hun gezondheid als ‘slecht’ tot ‘matig’.
Studenten blijken steeds vaker last te hebben van psychische klachten, waaronder een hoge mate van (studie)stress. Uit een onderzoek van Bureau Studentpsychologen blijkt dat bij de aanmeldingsklachten die studenten melden bij studentenpsychologen (studie)stress en depressie bovenaan staan. Uit dit onderzoek blijkt dat 22% van de studenten aangeeft nooit of sporadisch tot af en toe stress te hebben ervaren in het afgelopen studiejaar. 24% geeft aan regelmatig stress te hebben ervaren in het afgelopen studiejaar. 55% van de studenten geeft aan ‘dikwijls’, ‘zeer dikwijls’ tot ‘altijd’ stress te hebben ervaren in het afgelopen studiejaar.
Hoge eisen aan jezelf stellen
De meest voorkomende oorzaken van stress bij studenten zijn deadlines, (59%) onduidelijkheid omtrent studie, dan gaat het om regels, procedures en verwachtingen (53%), hoge eisen aan jezelf stellen (50%), en studiedruk/studie-eisen (48%)
Op de vraag ‘Ervaar jij momenteel psychische problemen?’ antwoordde 58% van de studenten met ‘Nee’ en 42% van de studenten met ‘Ja’. Onder de studenten die aangaven dat zij psychische problemen ervaren, zijn dit de meest genoemde problemen: stress, depressie, angst, faalangst, somberheid. 21% van de studenten heeft ook een verhoogd risico op een depressie of angststoornis.
Van de 42% studenten dat aangeeft psychische problemen te ervaren zegt 84% dat zij hun problemen met iemand hebben gedeeld. 16% niet: zij geven aan dat zij het lastig vinden om hun problemen met iemand te bespreken, ze er zelf uit proberen te komen, ze zich schamen of dat ze niet goed weten met wie ze het moeten bespreken.
Docenten kunnen iets meer doen aan welzijn
Een overgrote meerderheid van de Inholland-studenten (75%) is het eens met de stelling dat er binnen het onderwijs iets gedaan kan worden om stress bij studenten te verlagen en om het studentenwelzijn te bevorderen. Ook vindt 65% van de studenten dat docenten iets kunnen doen om het welzijn van de studenten te bevorderen. 58% vindt dat studenten ook zelf iets moeten doen om de stress te verlagen.
In het slot van het onderzoek stellen de onderzoekers dan ook een aantal aanbevelingen voor. Zij stellen dat: “Ondanks dat er geen harde conclusies kunnen worden getrokken geven de onderzoeksresultaten enkele indicaties over hoe het er voorstaat met het welzijn van studenten.”
Geef studenten feedback
Een aanbeveling is om dit onderzoek ook te gebruiken om studenten persoonlijke aandacht te geven. “Om studenten inzicht te kunnen geven in hun eigen welzijn en om ze gericht te kunnen wijzen op de beschikbare hulpbronnen binnen – en buiten de hogeschool is het aan te bevelen om studenten in het vervolg persoonlijke feedback te geven op basis van hun behaalde scores op de vragenlijst van het onderzoek Studentenwelzijn.”
Een andere aanbeveling is om dit onderzoek te gebruiken om het studentenwelzijn binnen specifieke opleidingen ook te verbeteren. “Het is aan te bevelen om opleidingen de mogelijkheid te bieden om een teamworkshop te volgen waarin de onderzoeksresultaten worden besproken, waarbij verdieping wordt aangebracht en nadere prioriteiten worden besproken, bijvoorbeeld als het gaat om de te ondernemen stappen om stress binnen de opleiding te verlagen en het welzijn van studenten te bevorderen.”
Ook stellen de onderzoekers voor om vooral ook te kijken naar hogescholen en universiteiten die ook bezig zijn met dit onderwerp. Daarbij kan onder andere gedacht worden aan het organiseren van een welzijnsweek, een peercoaching programma of keuzemodules mindfulness of omgang met faalangst.
Bron: Frans van Heest, ScienceGuide, 5 juni 2019.
