juni 2018 | “De positie van de lectoraten is niet zonder zorgen”, minister Van Engelshoven wil het hbo-onderzoek verstevigen. Zij deelt de zorgen van de Kamer dat het toegepast hbo-onderzoek nog te weinig ingebed is.
Gisteren debatteerde de Kamer over wetenschapsbeleid. Daarbij kwam het hbo-onderzoek meermaals aan de orde. Dit kabinet reserveert €25 mln. extra voor het hbo-onderzoek, dat is veel geld, zeker omdat er op de universiteiten grote schaarste is en daar dreigt een loopgravenoorlog omdat er 10 mln. extra verdeeld moet worden over de met afstand grootste wetenschappelijke sectoren in Nederland: de gamma en alfawetenschappen. Het hbo heeft het met aanzienlijk minder onderzoekers beter getroffen. Dit brengt ook een verantwoordelijkheid met zich mee volgens de Kamer. Want het gaat nog zeker niet altijd goed met het onderzoek aan het hbo.
Vaak staan alleen universiteiten centraal
Eppo Bruins (CU) wilde bij de minister benadrukken dat wetenschapsbeleid niet vernauwd moet worden. “Bij het wetenschapsbeleid staan vaak alleen universiteiten centraal, maar wij willen voor maximale impact graag de hele keten uitlijnen. Dus ook de hogescholen en de Rijkskennisinstellingen voor onderzoek. Dus als je die maximale impact wil dan zal je niet alleen naar het ministerie van OCW moeten kijken maar ook naar VWS voor gezondheid en justitie, die hebben allemaal maatschappelijke uitdagingen.”
In haar beantwoording benadrukte de minister op de vraag van Eppo Bruins dat er bij meerdere ministeries aandacht is voor impact en dat dit terugkomt bij de Wetenschapsagenda. “Het geld van de Wetenschapsagenda moet ten goede komen aan de hele kennisketen. Dat zijn hogescholen en universiteiten, maar ook de instellingen voor toegepast onderzoek. Ik hoop dat men gaat samenwerken om die nationale Wetenschapsagenda een stap verder te brengen. Ook andere ministeries gaan daaraan bijdragen.”
Het VVD-Kamerlid Judith Tielen vroeg ook aandacht voor het onderzoek aan het hbo. “Het is goed dat de minister in haar brief benadrukt dat wetenschap niet alleen iets is van universiteiten, maar ook van bedrijven, kennisinstellingen en hogescholen. We lezen nog niet goed terug hoe die verbinding en de uitvoering eruit moet gaan zien. Er wordt terecht benadrukt dat het praktijkgericht onderzoek van hogescholen echt een andere bijdrage levert aan het wetenschappelijk onderzoek, maar wat is er meer of anders nodig om daar meer vorm aan te geven?”
Harry van der Molen (CDA) vulde deze vraag aan en vroeg ook aandacht voor het MKB. “Publiek-private samenwerking is belangrijk en de positie van het MKB moet hierbij niet vergeten worden. Voor het MKB is met name het praktijkgerichte onderzoek van belang, dit onderzoek wordt veelal door hogescholen uitgevoerd. Graag hoor ik van de minister wat de stand van zaken is en wat de visie van de minister is hoe dat praktijkgerichte onderzoek de komende jaren een plek in dat geheel moet innemen?”
Van Engelshoven was het met het CDA eens dat het MKB een sleutelpositie vervult in het hbo-onderzoek en verwees daarbij naar een nieuwe visiebrief. “Van der Molen had een vraag over praktijkgericht onderzoek bij de hbo-instellingen en het MKB. Dat is heel terecht want dat is vaak voor de regio en voor het MKB van enorm belang. Ik vind dat onderdeel van die visie ook moet zijn hoe we de verbinding maken tussen het praktijkgericht onderzoek en het MKB.”
Ontwikkeling van lectoraten verloopt traag
Frank Futselaar van de SP had een wat scherpere toon in zijn vragen over lectoraten in het hbo. “De ontwikkeling van lectoraten verloopt traag volgens het Rathenau Instituut en ze zijn nauwelijks in het onderwijs ingebed. In het kader van de schaarste en de druk die we bij universiteiten zien is het eigenlijk een situatie die moeilijk te verkroppen is. Het Rathenau constateert dat er strategie mist in het veld. Hoe ziet de minister dit, terwijl dit kabinet wel €25 mln. investeert in het praktijkgericht onderzoek op hogescholen? Is dat wel logisch als je ziet dat de inbedding van de lectoraten zo problematisch is?”
De OCW-minister deelde voor een deel de kritiek van de SP. “ U heeft een terecht punt dit kan beter. De heer Futselaar weet dat ik op dit moment daarover in gesprek ben met de Vereniging Hogescholen en het regieorgaan SIA. Er wordt op dit moment gewerkt aan een strategie voor het praktijkgericht onderzoek, waar wij €25 mln. extra aan uitgeven. In de nieuwe wetenschapsbrief zal ik ook de Kamer verder informeren over de strategie en de inbedding van de lectoraten. Die zijn namelijk wel van groot belang, maar daar zijn nog wel stappen te zetten.”
“Het is een beetje een zooitje”
Futselaar was nog niet helemaal tevreden met dit antwoord van de minister en stelde een vervolgvraag. “Lectoraten is toch wel een punt voor ons als SP. Het Rathenau is toch best wel kritisch over lectoraten. Ik ben er eigenlijk nog kritischer over, sommige functioneren best goed maar sommige ook gewoon niet. Het is een beetje een zooitje en er is een wildgroei geweest van lectoraten. Ik kan dat wel zeggen, de minister kan dat niet. Als je constateert dat dit niet zo geweldig is gegaan, belonen wij dan niet eigenlijk een sector met €25 mln. voor praktijkgericht onderzoek die het niet heeft laten zien? Ook als je kijkt naar de krapte bij universiteiten?”
De minister deelde wel een beetje de zorgen van de SP op dit punt, maar stond nog helemaal achter de extra investeringen in het hbo-onderzoek. “De positie van de lectoraten zijn niet zonder zorgen. Wat we ook doen en misschien stelt u dat ook wel gerust: we zeggen niet zomaar er komt €25 mln. extra voor praktijkgericht onderzoek, we willen dat NWO daar de regie op gaat voeren. We moeten ook samenhang krijgen in de Centres of Expertise. Daar zijn we nog maar net mee begonnen. Die zijn ook van belang en moeten ingebed zijn in de regio van de hogescholen.”
Van Engelshoven sloot het debat af door te zeggen dat zij ondanks de problemen juist ook wel investeren in dit type onderzoek. “Dus ja die inbedding kan zeker beter, maar we zeggen ook niet, dus dan moeten we het daar maar weghalen en geven aan sectoren waar er krapte is. Nee denk ik dan: laten we ook kijken hoe we het echt beter kunnen maken. Ik ben ervan overtuigd, dat als je dat op een goede manier doet: het praktijkgericht onderzoek een grote meerwaarde kan hebben.” (Scienceguide, juni 2018)
