Auteur: dr. Daphne Hijzen
Falen en tegenslagen zijn onvermijdelijk tijdens je studie, maar hoe je ermee omgaat, bepaalt in grote mate je succes en welzijn. Onderzoek laat zien dat het ontwikkelen van veerkracht, het zoeken van steun, en het aannemen van een groeimindset cruciaal zijn om te leren van moeilijke momenten.
Emoties herkennen en reguleren
Studenten ervaren vaak negatieve emoties zoals teleurstelling, schaamte of frustratie na een mislukking. Het is belangrijk deze emoties te erkennen en te leren reguleren. Emotionele afstand nemen en reflecteren op de situatie helpt om problemen analytisch te benaderen in plaats van ze persoonlijk op te vatten (Giez et al., 2025; Usher-Smith et al., 2010). Dit bevordert een gezondere omgang met tegenslagen.
Groeimindset en leren van fouten
Een groeimindset — het geloof dat intelligentie en vaardigheden ontwikkeld kunnen worden — beschermt tegen demotivatie na tegenslagen. Studenten met een groeimindset zijn eerder geneigd om inspanning te blijven leveren, nieuwe strategieën te proberen en te leren van hun fouten, wat leidt tot betere prestaties op de lange termijn (Zhao et al., 2023; Aditomo, 2015; Hamm et al., 2020). Reflecteren op mislukkingen en deze zien als leermomenten, bijvoorbeeld via een ‘fail-forward’ aanpak of het bijhouden van een ‘failure journal’, versterkt deze houding (Anand et al., 2024).
Sociale steun en zelfzorg
Het zoeken van steun bij vrienden, familie of medestudenten blijkt een effectieve strategie om met falen om te gaan. Delen van ervaringen en het krijgen van andere perspectieven helpt om problemen te relativeren en nieuwe oplossingen te vinden (Gaillard et al., 2022; Shim & Pelaez, 2022; Ajjawi et al., 2019). Ook het stellen van realistische doelen, het verbeteren van studiegewoonten en het plannen van tijd dragen bij aan herstel en groei (Ajjawi et al., 2019; Still, 2020).
Praktische strategieën
- Erken en accepteer je emoties, maar laat ze niet overheersen.
- Zie falen als een kans om te leren en te groeien.
- Zoek actief steun bij anderen en deel je ervaringen.
- Pas je studieaanpak aan: verbeter je planning, stel haalbare doelen en wees proactief.
- Focus op je eigen vooruitgang in plaats van jezelf te vergelijken met anderen.
Overzicht van effectieve strategieën
| Strategie | Effect op omgaan met falen |
| Groeimindset ontwikkelen | Meer doorzettingsvermogen, minder demotivatie |
| Emotieregulatie en reflectie | Gezondere verwerking, meer leren |
| Sociale steun zoeken | Meer zelfvertrouwen, betere coping |
| Studiegewoonten verbeteren | Hogere prestaties, meer controle |
Figuur 1: Strategieën en hun effect op omgaan met falen.
Conclusie
Falen en tegenslagen horen bij het leerproces. Door een groeimindset te ontwikkelen, emoties te reguleren, steun te zoeken en je studieaanpak aan te passen, kun je sterker uit moeilijke periodes komen en je persoonlijke en academische groei bevorderen.
Bronnenlijst
Giez, M., Barlösius, E., & Philipps, A. (2025). Learning to manage emotions in research: dealing with problems and setbacks. Emotions and Society. https://doi.org/10.1332/26316897y2024d000000067
Gaillard, S., Van Viegen, T., Veldsman, M., Stefan, M., & Cheplygina, V. (2022). Ten simple rules for failing successfully in academia. PLOS Computational Biology, 18. https://doi.org/10.1371/journal.pcbi.1010538
Shim, S., & Pelaez, N. (2022). Getting by with a Little Help from Friends: A Qualitative Case Study of Students’ Strategies for Coping with Failure in an Undergraduate Biology Laboratory Course. CBE Life Sciences Education, 21. https://doi.org/10.1187/cbe.20-07-0155
Zhao, S., Yu, C., Jin, L., & Lin, D. (2023). Helping students to face academic failures: Evaluation of a growth mindset intervention among primary school students in China.. Applied psychology. Health and well-being. https://doi.org/10.1111/aphw.12496
Ajjawi, R., Boud, D., Zacharias, N., Dracup, M., & Bennett, S. (2019). How Do Students Adapt in Response to Academic Failure?. **, 10, 84-91. https://doi.org/10.5204/ssj.v10i3.1403
Aditomo, A. (2015). Students’ Response to Academic Setback: “Growth Mindset” as a Buffer against Demotivation.. **, 4, 198-222. https://doi.org/10.17583/IJEP.2015.1482
Usher-Smith, J., Murrell, G., Ellis, H., & Huang, C. (2010). Research in Medicine: Overcoming frustration. **. https://doi.org/10.1017/CBO9780511676116.009
Hamm, J., Perry, R., Chipperfield, J., Hladkyj, S., Parker, P., & Weiner, B. (2020). Reframing Achievement Setbacks: A Motivation Intervention to Improve 8-Year Graduation Rates for Students in Science, Technology, Engineering, and Mathematics (STEM) Fields. Psychological Science, 31, 623 – 633. https://doi.org/10.1177/0956797620904451
Anand, M., Abel, C., Sabuncu, A., & Sears, A. (2024). Embracing a Fail-Forward Mindset: Enhancing Engineering Innovation through Reflective Failure Journaling . 2024 ASEE Annual Conference & Exposition Proceedings. https://doi.org/10.18260/1-2–47235
Still, K. (2020). My best is good enough.. Science, 367 6479, 822. https://doi.org/10.1126/science.367.6479.822
