Auteur: Daphne Hijzen
Gapend zit Max aan zijn tweede cappuccino. Het is weer laat geworden; de wekelijkse maandag-huisavond liep toch weer uit en het weekend begon eigenlijk al op donderdag. Een geweldig weekend was het, drie feesten heeft hij achter de rug. Nu dringt de dagelijkse realiteit langzaam weer tot hem door; over twee kleine weken beginnen de tentamens. Maar oef, wat is hij moe………
Slaap en geheugen
Slaap is essentieel voor zowel jouw lichamelijke als je geestelijke gezondheid, en heeft bovendien aanzienlijke invloed op je studieprestaties. Steeds meer onderzoek laat zien dat een goede nachtrust niet alleen het geheugen, maar ook de concentratie en cognitieve functies verbetert, wat cruciaal is voor academisch succes.
Een van de belangrijkste manieren waarop slaap jouw studieprestaties beïnvloedt, is via het geheugen. Tijdens de slaap vinden er verschillende stadia plaats die direct bijdragen aan het consolideren van nieuwe informatie. Vooral de zogenaamde “slow-wave sleep” (SWS) en “rapid eye movement” (REM) slaap spelen een belangrijke rol in het versterken van geheugen en leren. Onderzoek heeft aangetoond dat het brein nieuwe informatie beter opslaat wanneer deze na het leren wordt gevolgd door een goede nachtrust (Diekelmann & Born, 2010). Wanneer je weinig slaapt of je slaap wordt vaak onderbroken, dan lukt het veel minder goed om informatie te onthouden en toe te passen (Walker, 2017).
Een (langdurig) gebrek aan slaap kan vervelende gevolgen hebben voor je studieprestaties. Wetenschappelijke studies bevestigen dat slaaptekort niet alleen de cognitieve functies schaadt, maar ook de academische prestaties direct beïnvloedt. Onderzoek van Pilcher en Huffcutt (1996) toont aan dat zelfs een enkele nacht van slaapgebrek al leidt tot een afname van de concentratie, het geheugen en de algehele cognitieve prestaties.
Slaap en cognitieve functies
Naast geheugen speelt slaap een sleutelrol in het behoud van cognitieve functies zoals aandacht, probleemoplossing en het vermogen om complexe taken uit te voeren. Studies tonen aan dat slaaptekort leidt tot een vermindering van de aandachtsspanne, verminderde beslissingsvaardigheden en tragere reacties (Killgore, 2010). Dit kan problemen geven tijdens je studie aangezien concentratie en kritisch denkvermogen noodzakelijk zijn voor het behalen van goede cijfers tijdens tentamens en het maken van opdrachten.
Slaap en geestelijk welzijn
Slaap heeft ook invloed op het emotioneel welzijn en stressmanagement, wat indirect de studieprestaties beïnvloedt. Wanneer je onvoldoende slaap krijgt, kun je een verhoogd niveau van stress en angst ervaren, wat het vermogen om te leren en te presteren verder aantast (Zohar et al., 2005). Studenten die onvoldoende slapen, ervaren bovendien vaak een verhoogde mate van prikkelbaarheid en verminderde stressregulatie, wat hen minder in staat stelt om effectief met studiegerelateerde druk om te gaan (Van Dongen et al., 2003). Dit maakt hen kwetsbaarder voor angst en burn-out, wat de motivatie en prestaties verder vermindert. Aanhoudende slaaptekorten kunnen zo leiden tot een vicieuze cirkel van verminderde prestaties en verhoogde stress.
Tips voor beter slapen
- Houd een consistent slaapschema aan: Probeer elke dag op hetzelfde tijdstip naar bed te gaan en op te staan, zelfs in het weekend. Dit helpt je biologische klok te reguleren.
- Creëer een slaapvriendelijke omgeving: Zorg ervoor dat je slaapkamer donker, stil en koel is. Vermijd schermen (zoals telefoons en laptops) minstens een uur voor het slapen gaan.
- Beperk cafeïne en zware maaltijden: Vermijd cafeïne in de middag en avond en probeer zware maaltijden voor het slapen te vermijden om de kwaliteit van je slaap niet te verstoren.
- Neem regelmatig pauzes tijdens het studeren: Studies tonen aan dat lange studeersessies zonder pauzes de prestaties verminderen. Neem om de 45-60 minuten een korte pauze om je hersenen rust te geven.
- Beweeg dagelijks: Lichte lichaamsbeweging kan de slaapkwaliteit verbeteren, maar vermijd intensieve trainingen vlak voor het slapen.
Bronnen
- Diekelmann, S., & Born, J. (2010). The memory function of sleep. Nature Reviews Neuroscience, 11(2), 114-126. https://doi.org/10.1038/nrn2762
- Killgore, W. D. S. (2010). Effects of sleep deprivation on cognition. Progress in Brain Research, 185, 105-129. https://doi.org/10.1016/B978-0-444-53702-7.00009-3
- Pilcher, J. J., & Huffcutt, A. I. (1996). Effects of sleep deprivation on performance: A meta-analysis. Sleep, 19(4), 318-326. https://doi.org/10.1093/sleep/19.4.318
- Van Dongen, H. P. A., Maislin, G., Mullington, J. M., & Dinges, D. F. (2003). The cumulative cost of additional wakefulness: Dose-response effects on sleepiness, performance, and mood. Sleep, 26(2), 117-126. https://doi.org/10.1093/sleep/26.2.117
- Walker, M. P. (2017). Why we sleep: Unlocking the power of sleep and dreams. Scribner.
- Zohar, D., Tzischinsky, O., Epstein, R., & Shoval, G. (2005). Sleep disturbances and burnout in health care workers. Journal of Psychiatric Research, 39(4), 531-537. https://doi.org/10.1016/j.jpsychires.2004.09.007
