Faalangst is een veelvoorkomend probleem waar veel mensen mee te maken hebben, waaronder scholieren en studenten. In dit artikel ga ik nader in op wat faalangst is, hoe je het herkent, bespreek ik wat jij tegen faalangst kunt doen en geef ik antwoord op veel voorkomende vragen.
Faalangst kent twee definities (Crul, 2014):
Presteren onder je normale vermogen vanwege de invloed van spanning of druk op je denk- en concentratievermogen. Dit is of wordt een patroon.
en
Faalangst is de angst om te mislukken in situaties waarin je wordt beoordeeld of denkt te worden beoordeeld. En die angst werkt belemmerend.
Actieve en passieve faalangst
Faalangst kan zich in passieve of actieve vorm voordoen. Studenten met actieve faalangst blijven maar stampen, studeren en werken, omdat het voelt alsof het nooit goed genoeg is. Studenten met passieve faalangst blokkeren juist. Hun gedachte kan zijn ‘wat heeft het voor een zin?’ of ‘oe meer inspanning, hoe groter de teleurstelling’. Daarom spannen ze zich helemaal niet meer in.
Soorten faalangst
Er zijn een aantal soorten faalangst waarbij elke vorm specifieke kenmerken heeft. Vaak is er sprake van een combinatie van deze vormen. Elke vorm van faalangst heeft invloed op jouw brein. We kennen onder andere de volgende vormen van faalangst (Crul, 2014).
- Cognitieve faalangst: bij deze vorm twijfel je enorm over je eigen capaciteiten. De gedachte ‘ik kan het niet’ of ‘ik ben te dom’ zorgt ervoor dat je blokkeert.
- Sociale faalangst: bij deze vorm ben je veel bezig met wat anderen over jou denken. Je vindt het lastig om vragen te stellen en ziet vaak vreselijk op tegen het houden van presentaties. Je hebt snel het idee veroordeeld te worden.
- Motorische faalangst: deze vorm komt vaak voor bij sportwedstrijden of plankenkoorts. Hierbij kun je fysiek niet goed presteren door de spanning die je ervaart.
- Verborgen faalangst: bij deze vorm van faalangst behaal je meestal nog wel goede resultaten, maar je legt de lat zo ontzettend hoog voor jezelf waardoor dit met een ongezonde dosis stress gepaard gaat. Deze vormt gaat vaak samen met perfectionisme.
Het is belangrijk om te erkennen dat er verschillende soorten faalangst bestaan en dat er geen standaardaanpak is om ermee om te gaan. Het leren herkennen van jouw persoonlijke faalangst en het vinden van strategieën die voor jou werken, kan echter helpen om deze angst te overwinnen.
Faalangst symptomen
Faalangst kan zowel emotionele symptomen als fysieke symptomen veroorzaken. Bij fysieke symptomen kan je denken aan hartkloppingen, zweten, trillende handen, hoofdpijn en concentratieproblemen. Emotionele symptomen zijn o.a. angst en paniek, een laag zelfbeeld, bezorgdheid, pessimisme en gevoelens van schaamte. Regelmatig leidt dit alles tot black-outs tijdens toetsen of tentamens. Herken je deze symptomen bij jezelf of bij iemand in je omgeving, dan is de kans groot dat er sprake is van faalangst.
Faalangst erkennen
Gelukkig zijn er verschillende manieren om met faalangst om te gaan en deze te overwinnen. Het is belangrijk om je angsten niet te negeren, maar juist deze angsten te erkennen en erover te praten. Op die manier krijg je er meer grip op. Probeer daarnaast positieve affirmaties toe te passen om je zelfvertrouwen te vergroten en je gedachten te sturen. Het kan helpen om ontspanningsoefeningen te doen of jezelf af te leiden wanneer de angst opkomt. Als de faalangst echt je dagelijks leven beïnvloedt, kan het raadzaam zijn om hulp te zoeken, zoals begeleiding of therapie. Onthoud dat je niet alleen bent en dat er altijd manieren zijn om met faalangst om te gaan. Blijf positief en geef niet op!
Faalangst overwinnen
Bij angst wordt een overdosis adrenaline (bijvoorbeeld veroorzaakt door negatieve gedachten over je capaciteiten of de druk het goed te willen doen) aangemaakt. Wanneer je langere tijd veel angsten, stress en spanning ervaart, schiet het lichaam in die bekende ‘vecht-of-vluchtstand. Hierbij gaan onder andere de hartslag en de ademhalingsfrequentie omhoog. Zowel lichaam als geest maken overuren en hebben geen tijd om te herstellen; iets wat veel energie kost. Nog vervelender is dat het gedeelte van je hersenen dat je nodig hebt om goed na te denken, beslissingen te maken, je geheugen te gebruiken en je te concentreren, bij een overdosis adrenaline TIJDELIJK niet goed werkt (de bekende black-out).
Wanneer de stress blijft, wordt de snelle stressrespons (aanmaak adrenaline) opgevolgd door ‘de langzame stressrespons’. Bij deze reactie speelt het stresshormoon cortisol de hoofdrol. Het doorbreken van negatieve gedachtestromen is cruciaal bij het overwinnen van faalangst. Tegelijkertijd is het heel belangrijk om ook fysiek te kunnen ontspannen. Het is goed om een routine te gaan kweken waarbij je leert te ontspannen, pas dan stopt de adrenalinestroom en kun je weer opladen en helder denken.
Hulp zoeken bij faalangst
Doordat je last hebt van stress en angst tijdens je studie, presteer je waarschijnlijk niet naar wat je eigenlijk kunt. Ook kan het zo zijn dat je prestaties nog wel goed zijn, maar dat dit met zoveel stress gepaard gaat dat dit ten koste gaat van je welzijn. Wanneer jij te kampen hebt met faalangst, kan ik je begeleiden.
Tijdens mijn faalangstbegeleiding krijg je de kans om structureel van je onzekerheid af te komen en weer op jouw eigen niveau te presteren. Je leert blokkerende gedachten te vervangen door meer helpende en herstellende gedachten. Hiermee doorbreek je de negatieve vicieuze cirkel van faalangst. Je vergroot de kans om zonder blokkades verder te werken aan je studie, waardoor je je een stuk prettiger voelt en beter presteert. Ben je benieuwd of ik je kan helpen? Boek dan een gratis telefonisch intakegesprek van 30 minuten!
Tips voor het omgaan met faalangst
Het doorbreken van negatieve gedachtestromen is cruciaal, maar tegelijkertijd is het heel belangrijk om ook fysiek te kunnen ontspannen. Ik geef je daarom een aantal oefeningen en tips die je kan gebruiken om fysiek te kunnen ontspannen.
Lucht je hart
Naarmate je meer stress en spanning ervaart, heb je vaak de neiging om je terug te trekken. Het wordt steeds moeilijker om erover te praten. Misschien heb je ook de neiging om de gevoelens die je hebt een beetje weg te drukken, te negeren ‘als ik er maar niet over praat, bestaat het niet’ zou een gedachte kunnen zijn. Helaas werkt dat niet zo. Hoe meer je negeert, hoe meer het tegen je werkt.
Ontspanning
Het gevaar in hele drukke en stressvolle periodes is dat ontspanning (denk aan sport, een boek lezen, film kijken, met een vriend(in) afspreken) als iets wordt gezien waar eigenlijk geen tijd voor is of als een verspilling van die tijd. Dit is een echt een misvatting. Juist nu is het ontzettend belangrijk om inspanning af te wisselen met ontspanning.
Bewegen
Sporten in het algemeen verlaagt stress. Het maakt niet veel uit of je nu gaat fietsen, wandelen, hardlopen of echt gaat sporten in de sportschool of bij een sportclub, het verlaagt allemaal – ook op de lange termijn – de klachten van stress. Er zijn een aantal redenen waarom het goed is om te sporten bij stress:
- Sporten geeft je een goed gevoel na afloop.
- Tijdens het sporten maak je je hoofd even helemaal leeg.
- Bij buitensporten: er wordt wel gezegd dat groen om je heen stresshormonen helpt verlagen.
- Door je lichaam gezond te houden heb je minder gezondheidsklachten (en ook minder gezondheidsklachten waar je over kan piekeren).
- Je slaapt beter na inspanning.
Ademhalingsoefeningen
Wanneer je onder spanning staat, adem je vaak te snel en oppervlakkig. Dit zorgt voor vermoeidheid, en kan ook leiden tot hyperventilatie en black-outs. Bij inademing hoort de buik uit te zetten (dikker te worden). Bij uitademing trek je de buik weer in. Als je last hebt van stress dan lukt dit vaak niet en adem je in je borstkas. Je buik beweegt dan verkeerd mee. Door meer controle te krijgen over je adem kun je enorme stappen zetten op de weg naar ontspanning. Je kunt je ademhaling op verschillende manieren inzetten. Je kunt acute stress ermee te lijf gaan, je kunt het inzetten bij aandacht- en concentratiemoeilijkheden. Je kunt het gebruiken tegen piekeren.
Begeleiding nodig bij het studeren?
Wanneer je begeleiding nodig hebt bij het studeren, kan ik je helpen met o.a. het schrijven van jouw afstudeerscriptie en je leren hoe je effectief kunt studeren. Bekijk alle begeleiding of trainingen die ik aanbied.